Een zoektocht naar kerst

Ergens onderweg in de 2000 jaren die achter ons liggen – heb ik het idee - zijn we kerst in zijn ware gedaante kwijtgeraakt.

Kerst: een fantastische film, met in de hoofdrollen herders, wijzen, dictators, soldaten, arme mensen, engelen, zwangere maagden en een scenario waar Steven Spielberg jaloers op kan zijn?

Kerst: een wereldvreemde belofte van vrede op aarde, 2000 jaar geleden uitgesproken namens de almachtige door een koor van miljoenen engelen? Maar beeldenstormen, godsdienstoorlogen, volkerenmoorden, Auschwitz, Srebrenica en Soedan zijn inmiddels voorbijgetrokken en nog steeds zijn we geen vrede op aarde tegengekomen.

Of moeten we kerst meer zien als een gebeurtenis die zich in een mens kan voltrekken?
Angelus Silesius, een 17e eeuwse mysticus, waarschuwde dat het allemaal zinloos is als Christus 1000 keer in Bethlehem geboren is maar niet in je eigen hart.
Het gevaar van deze spirituele optiek is echter dat de Vrede op aarde alleen nog maar Vrede in je hart is. Ik geef toe: als beginpunt is die innerlijke vrede onmisbaar: eerst jezelf liefhebben en dan de naaste. Maar al diegenen die het paradijs met eigen ogen hebben gezien, komen vaak nog moeilijk in beweging om de harde realiteit om hen heen te veranderen, om te werken aan een nieuwe wereld, een hemel op aarde, hier en nu.

Of kunnen we kerst juist herkennen in de ander?
U kent waarschijnlijk het relaas van een getuige uit een vernietigingskamp in de tweede wereldoorlog. Als straf voor een vluchtpoging wordt een kind opgehangen. De gevangenen moeten toekijken hoe het langzaam stikt.
Iemand roept vertwijfeld: Waar is God?
Iemand antwoordt: Daar hangt hij.

Kerst, aanwezig in het lijden.
Wat zou het effect zijn als wij ons zouden realiseren dat in elke lijdende mens Jezus is geboren. Dat lijkt de wereld op zijn kop! In de ogen van een hongerend kind uit Afrika dat je aankijkt via het televisiescherm, heb je dan de mogelijkheid om kerst terug te vinden, want in die ogen lees je de boodschap: u is heden de Heiland geboren.

Misschien gaat de kerstboodschap daarom aan ons voorbij, omdat wij ons maar moeilijk kunnen identificeren met de getuigen van het eerste uur: de herders en de wijzen.
Herders: het uitschot van de maatschappij in het jaar nul, die ook nog eens engelen zien en horen. Nu zijn het waarschijnlijk de dakloze zwervers, de uitgeprocedeerde illegalen, de tot prostitutie gedwongen kinderen die uit zeer betrouwbare bron vernemen waar het kind te vinden is.
Wijzen uit het oosten: goed opgeleide allochtonen, die met een verrassend gevoel voor detail onze maatschappij haarscherp kunnen ontleden en ons, ondanks ons hevige verzet, iets over waarden en normen kunnen bijbrengen, zij kunnen ons naar de kerstgedachte leiden.
Jammer dat we zo niet meer kunnen kijken. Want de kans is nu groot dat we de geboorte van Jezus duizenden keren hebben gemist en nog missen zullen. Dagelijks is het namelijk kerstfeest. Een feest geworteld in lijden. Dagelijks wordt er om ons heen geleden, dagelijks zingen de engelen van een belofte van vrede op aarde. Maar zelfs als we met ogen van herders en wijzen kunnen kijken, gaan we waarschijnlijk toch nog niet in de achterbuurten, bij de armsten der armen zoeken. Wij zijn deze dagen meer bezig met bekende Nederlanders en met de sportvrouw of -man van het jaar.

Hoewel...
Als we met andere ogen leren kijken, komt de oproep om naar een stal te gaan en een kind te zoeken dat daar in wat lappen gewikkeld in een voerbak ligt, misschien niet meer zo absurd voor. Als we doorkrijgen dat we de wereld echt op zijn kop hebben gezet, dan zoeken we misschien op de goede plek en vinden we kerst.