Open ruimte

Een liedje over één-zijn

niemand weet hoe breekbaar ik ben
wie kent mij, zoals jij mij kent?
elke dag vernieuw je mij volledig
jij bent één met alles wat ik doe
heel de aarde jubelt en juicht
heel de aarde jubelt en juicht wie gelooft wat ik heb mogen horen?
ik leef in de woorden die jij spreekt!

niemand weet hoe breekbaar jij bent
wie kent jou, zoals ik jou ken?
elk moment vernieuwen wij volledig
wij zijn één met alles wat wij doen
heel de aarde jubelt en juicht
heel de aarde jubelt en juicht wie gelooft wat jij hebt mogen horen?
jij woont in de woorden die ik zing!

Heel de aarde jubelt en juicht

Onlangs kreeg ik een dvd in handen met psalmen en hymnen, opgenomen in de grote kerk van Dordrecht, met als speciale gast de bekende pianist Jan Vayne. Een van de liederen bleek een X-liedje van mij te zijn, namelijk Een lied over één-zijn (X53). Omdat de dvd een hoog EO-gehalte had, was ik benieuwd hoe een vrijzinnig en mystiek lied van mij dit had overleefd.

De eerste regels van mijn lied zijn:
niemand weet hoe breekbaar ik ben
wie kent mij zoals jij mij kent?

De eerste test-case! Hoe zou men op deze dvd met jij zijn omgegaan?
Zoals viel te verwachten was de tekst aangepast:

Niemand weet hoe breekbaar ik ben
Wie kent mij zoals U mij kent?

Het tweede couplet begint met:
niemand weet hoe breekbaar jij bent
wie kent jou zoals ik jou ken?

Hier wordt het al moeilijker voor een orthodox-christelijke interpretatie: God die ook breekbaar is en die zomaar ‘gekend’ kan worden? Dit probleem was echter geraffineerd ontweken:

Niemand weet hoe breekbaar jij bent.
Wie kent jou zoals Hij jou kent?

De dvd-uitvoering is, moet ik toegeven, heel mooi: een soliste met een prachtige stem, een zuiver koor, het geheel dartelend georkestreerd en met fijne omspelingen van Jan Vayne. Maar toch…

Ik sprak ooit eens iemand in een vrijzinnige gemeenschap die de liturgieën voor de zondagen maakte. Zij vertelde dat zij bij liederen en gebeden waarin naar God wordt verwezen met Jij, deze Jij steevast verandert in U, omdat ze dat eerbiediger vindt. Ik ken het ook andersom, eveneens binnen de vrijzinnigheid: liedjes met Gij of U (speciaal die van Oosterhuis) worden dan in de Jij-vorm gezongen. Nu schijnt Oosterhuis daar ooit van gezegd te hebben dat hij het okay vindt, maar ik heb dat nooit ergens zwart op wit gezien.

Terug naar mijn liedje over één-zijn. Wat gebeurt er eigenlijk door die kleine orthodoxe veranderingen?

De ogenschijnlijk kleine veranderingen zorgen dus voor grote exegetische consequenties. En een uniek liedje over de intimiteit tussen god en mens verwordt zo tot een doorsnee opwekkingslied.

Is dat erg?
Nee hoor, het is gewoon heel menselijk en het resultaat is natuurlijk een nieuwe creatieve uiting.
Mag het juridisch? Nee, zeker niet. Noch de omzetting in de teksten van Oosterhuis van Gij naar Jij, noch die in andere teksten van Jij naar Gij. Het copyright van de X-liedjes verbiedt deze veranderingen zelfs expliciet.

Het lied zingt van: heel de aarde jubelt en juicht.
In alles wat wij doen en wat er om ons heen gebeurt, klinkt - met het juiste horen - het jubelen en juichen door van alles en iedereen.
Of zoals het lied eindigt_:_

wie gelooft wat jij heb mogen horen?

Wie het niet gelooft, verandert toch gewoon een paar woorden…

jij woont in de woorden die ik zing!

… en wat die woorden dan precies zijn, maakt eigenlijk niets meer uit.